بیست و نهم دی ماه روز ملی هوای پاک

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده محیط زیست، 29 دی ماه از سال 1374 به نام "روز ملی هوای پاک" نامگذاری شده است. هدف از این نامگذاری، جلب توجه و افزایش آگاهی مردم نسبت به آلودگی هوا، مطالبه‌گری از مسئولین، مشارکت مردمی و افزایش هماهنگی بین بخشی برای کاهش آلاینده های هوا است.
آلودگی هوا یکی از عوامل مهم تأثیرگذار بر سلامت بوده و بیشترین بار بیماری‌های منتسب به عوامل خطر محیطی را به خود اختصاص داده است. آلودگی هوا پس از استعمال دخانیات، دومین عامل اصلی مرگ‌های ناشی از بیماری‌های غیر واگیر محسوب می‌شود و با افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌های حاد و مزمن و مرگ در ارتباط است.
مطالعات نشان داده‌اند که آلودگی هوا (آلودگی هوای آزاد و داخل) چهارمین عامل خطری است که بیشترین تعداد موارد مرگ زودرس در دنیا را به خود اختصاص داده است. درصورتی‌که آلاینده‌های هوا را به‌طور جداگانه در نظر بگیریم، ذرات معلق ریز هوای آزاد (PM2.5) به‌عنوان ششمین و آلودگی هوای داخل به‌عنوان نهمین عامل خطر در دنیا از منظر بیشترین تعداد موارد مرگ منتسب محسوب می‌شوند. در حقیقت هرساله حدود 12 درصد از کل موارد مرگ در دنیا حدود 7 میلیون مورد مرگ است منتسب به‌ مواجهه با آلودگی هوا است و تقریباً بیش از 90 درصد مردم دنیا در مناطقی زندگی می‌کنند که غلظت آلاینده‌های هوا در آنجا بالاتر از حدود رهنمود سازمان جهانی بهداشت می‌باشد. مطالعات نشان داده‌اند که مواجهه بلندمدت با آلودگی هوا سبب آسیب‌پذیری افراد در زمان همه‌گیری‌های تنفسی نظیر کووید-19 می‌شود. در واقع مواجهه با آلودگی هوا باعث کاهش تاب‌آوری جامعه در مقابله با همه‌گیری‌های تنفسی می‌گردد.
آلودگی هوا در دهه‌های اخیر یکی از مهم‌ترین مشکلات محیط زیستی، خصوصاً در محیط‌های شهری بوده و با افزایش آگاهی و حساسیت  اقشار مختلف درباره آثار زیان‌بار آن بر سلامت، محیط‌زیست و اقتصاد، حل آن به یکی از مطالبات مهم اجتماعی تبدیل‌شده و حتی ابعاد بین‌المللی نیز یافته است. مهم‌ترین آلاینده ‌ هوا در کشور ذرات معلق (PM2.5 وPM10 ) می‌باشند. مطالعات انجام‌شده در داخل کشور نشان داده‌اند که میانگین سالانه غلظت وزن دهی شده با جمعیت ذرات معلق ریز هوای آزاد (PM2.5) در کشور با مقادیر رهنمود سازمان جهانی بهداشت (5 میکروگرم بر متر مکعب) و استاندارد ملی (12 میکروگرم بر متر مکعب) فاصله بسیار زیادی دارد. همچنین نتایج مطالعات ملی و بین‌المللی بیانگر این است که سالانه در کل کشور حدود 40 هزار مورد مرگ زودرس منتسب به آلودگی برآورد شده است که این میزان معادل 10 درصد از کل موارد مرگ در ایران است. بر اساس آخرین گزارش بانک جهانی، خسارات سالانه آلودگی  هوا در کشور بالغ‌بر 30 میلیارد دلار برآورد شده است.
 همچنین، طبق گزارش آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (وابسته به سازمان جهانی بهداشت) دود دیزل و آلودگی هوا به‌عنوان عوامل سرطان‌زا معرفی‌شده‌اند. در اسناد بالادستی کشور بر لزوم حفظ محیط‌زیست و برخورداری از هوای پاک تأکید شده است. بر اساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله، جمهوری اسلامی ایران در افق چشم‌انداز باید از سلامت، رفاه و محیط‌زیست مطلوب برخوردار باشد که یکی از مصادیق آن بهرهمندی از هوای پاک است. در سیاست‌های کلی سلامت، ابلاغی رهبر معظم انقلاب، بر آلودگی‌های تهدیدکننده سلامت ازجمله آلودگی هوا تأکید شده است. همچنین در سیاست‌های کلی محیط‌زیست بر مدیریت جامع، هماهنگ و نظام‌مند منابع حیاتی ازجمله هوا و پیشگیری از آلودگی  آن، پایش مستمر و کاهش منابع و عوامل آلاینده هوا توجه ویژه شده است. توجه و عمل به چنین سیاست‌هایی، هوای پاک را همچون حق همگانی قابل‌دسترس می‌کند و می‌تواند متضمن تحقق اهداف توسعه پایدار نیز باشد. این مهم میسر نخواهد بود مگر، سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیرندگان، عموم مردم و نقش‌آفرینان در یک ساختار هماهنگ در راستای کاهش آلودگی هوا پشتکار و پیگیری داشته باشند و از برنامه‌ها و سیاست‌های تضمین‌کننده هوای پاک حمایت کنند.

برای دریافت"سند جامع حمایت طلبی کنترل آلودگی هوا و کاهش پیامدهای آن بر سلامت" اینجا کلیک کنید.