مصاحبه دکتر حسنوند با جام جم درخصوص بکارگیری تجهیزات کنترل آلاینده های هوا در زمان استفاده از سوخت های مایع
استفاده از سوخت مازوت، به‌دلیل وجود معضل ناترازی انرژی، به‌ویژه در فصول سرد که سایه آلودگی بر سر کلانشهرها سنگینی می‌کند، همیشه با چالش‌های مختلف و انتقادهای بسیاری روبه‌رو بوده است. سال گذشته رئیس‌جمهور نیز استفاده از این سوخت را در نیروگاه‌ها ممنوع کرد، درحالی‌که ناترازی انرژی باعث شد تا نیروگاه‌ها همچنان مجبور به سوزاندن مازوت شوند.
به گزارش خبرگزاری جام جم و روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران پژوهشکده محیط زیست، دکتر محمدصادق حسنوند، رییس مرکز تحقیقات آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست در گفتگو با خبرگزاری جام جم در خصوص بکارگیری تجهیزات کنترل آلاینده های هوا در زمان استفاده از سوخت های مایع عنوان می کند:
«قانون هوای پاک، وزارت نیرو را ملزم می‌کند برق را از مسیری تولید کند که آلودگی کمتری داشته باشد؛ از سوی دیگر، وزارت نفت را هم موظف می‌سازد سوخت باکیفیت موردنیاز را تامین کند.همچنین تصریح می‌کند در صورت فراهم‌نبودن این شرایط، نیروگاه‌ها و صنایع می‌توانند برای تأمین سوخت خود به‌مدت حدود ۳۰ تا ۴۰ روز از سوخت مایع مانند مازوت و گازوئیل استفاده‌کنند.»
به‌گفته او، این قانون تأکید دارد نیروگاه‌هایی که امکان استفاده از سوخت پاک را ندارند، باید حتماً تجهیزات کنترل آلاینده‌ها را در‌اختیار داشته باشند. با این حال، این بند قانونی مورد انتقاد قرارگرفته است؛ چرا که برخی معتقدند نباید به نیروگاه‌ها اجازه داد حتی در بازه‌ای محدود از مازوت استفاده کنند. از سوی دیگر، صنایع عنوان می‌کنند که استفاده از سامانه‌های کنترل آلاینده، هزینه‌های بسیار سنگینی برایشان دارد. این درحالی است که آنها بدون داشتن تجهیزات و در زمان کاهش فشار گاز، از مازوت استفاده می‌کنند که این امر باعث ایجاد آلودگی شدید میشود.
به گفته این عضو هیأت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی، استفاده از سوخت مایع، چه مازوت و چه گازوئیل، فقط در یک بازه ۳۰روزه در طول سال برای صنایع و نیروگاه‌ها مجاز است، البته به‌شرط آنکه تجهیزات کنترل آلاینده را در اختیار داشته‌باشند.
تجهیزات علیه آلودگی
بررسی‌ها نشان می‌دهد در برخی از کشورهای با درآمد بالا، حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد از تولید انرژی و برق از طریق سوخت‌هایی مانند زغال‌سنگ و سوخت‌های مایع انجام میشود. به‌گفته این استاد دانشگاه، در ترکیه و آلمان نیز حدود ۳۵ درصد از سوخت مورد استفاده نیروگاه‌ها از این نوع سوخت‌هاست که به مراتب آلایندگی بیشتری دارند. این درحالی است که آلودگی هوا در این کشورها کنترل شده است و دلیل این رویکرد نیز الزام نصب تجهیزات کنترل آلاینده‌ها در صنایع و نیروگاه‌هاست.
آن‌طور که حسنوند توضیح می‌دهد، استفاده از این نوع سوخت‌ها امری رایج است اما وجود سامانه‌های کنترل آلاینده‌ها، بخش لاینفک چرخه تأمین انرژی محسوب میشود. بنابراین اگر در نیروگاه‌هایی مانند شازند، شهید منتظری و شهید رجایی که در سال‌های گذشته مصرف سوخت مایع بالایی داشته‌اند، تجهیزات کنترل نصب شود، میزان انتشار آلاینده‌ها کاهش می‌یابد.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: «قانون با شرایطی اجازه چنین استفاده‌ای را می‌دهد و این رویکرد منطقی است، چرا که نمی‌توان تولید برق را متوقف کرد، زیرا این امر مشکلات فراوانی ایجاد خواهد کرد. پس می‌توان از سوخت‌های مایع مانند مازوت بهره گرفت به‌شرط آنکه از تجهیزات مناسب کنترل آلاینده‌ها نیز استفاده شود.»
لازم به یادآوری است که این فناوری جدید نیست و از دهه ۱۹۸۰ در صنایع دنیا به‌کار گرفته میشود و در داخل کشور نیز در صورت وجود اراده، می‌توان از آنها استفاده کرد.
حسنوند بیان می‌کند: «وزارت نیرو نیز در جلسات کارگروه کاهش آلودگی هوا با حضور معاون اجرایی رئیس‌جمهور، مصوباتی در این زمینه داشته و بر ضرورت تجهیز نیروگاه‌ها به سیستم‌های کنترل آلاینده تأکید شده اما تاکنون به‌صورت گسترده اجرایی نشده است. با این حال، چاره‌ای جز حرکت در این مسیر وجود ندارد، زیرا کشور با ناترازی انرژی مواجه است.»
مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها و برخی دیگر از صنایع درحالی صورت می‌گیرد که نتایج بررسی‌ها، اثرات مخرب و زیانبار این اقدام را تأیید می‌کند.
به‌تازگی وزارت بهداشت اعلام کرد که در سال ۱۴۰۳، آلودگی هوا عامل مرگ حدود ۵۸ هزار نفر بوده است. این آمارها در صورتی بیان میشود که کارشناسان بارها تإکید کرده‌اند هزینه کنترل و کاهش آلودگی به مراتب بسیار کمتر از خسارت‌های ناشی از آن است.
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز این موضوع را تأیید می‌کند و به ما می‌گوید: «تجارب موفقی در این زمینه وجود دارد، اما در برابر آنها مقاومت میشود یا درک درستی از ریسک‌ها وجود ندارد. در حالی‌که با هر یک دلار هزینه در جهت کاهش آلودگی هوا، حدود هفت دلار سود عاید کشور میشود. به بیان دیگر، منافع کنترل آلودگی هوا هفت برابر هزینه‌های آن است اما درک کافی نسبت به این موضوع وجود ندارد.»
زمانی که سوخت مایع به‌ویژه مازوت مورد استفاده قرار می‌گیرد، آلاینده‌های فراوانی منتشر میشود، حسنوند در این‌باره می‌افزاید: «از جمله اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای نیتروژن، ذرات معلق و دی‌اکسید گوگرد. دی‌اکسید گوگرد شاخصی برای تشخیص مصرف مازوت است و مواجهه با آن باعث آسیب جدی به دستگاه تنفسی میشود.»
آن‌طور که او توضیح می‌دهد آلاینده‌های ناشی از سوختن مازوت وارد اتمسفر شده و موجب تشکیل ذرات معلق میشود که خود این ذرات نیز اثرات مخربی دارند و ترکیب آنها با یکدیگر می‌تواند ذرات ثانویه تولید کند.
کارشناسان معتقدند در شهرهایی مانند تهران، حدود ۲۰ درصد از ذرات معلق ناشی از ایجاد ذرات ثانویه حاصل از ترکیب اکسیدهای گوگرد و نیتروژن است.دی‌اکسید گوگردی که ازدودکش نیروگاه یا کارخانه خارج میشود،می‌تواند درتشکیل ذرات معلق نقش داشته باشد. این ذرات باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان، بیماری‌های قلبی و عروقی، آسم و دیابت میشود.
قربانیان مازوت‌سوزی
شاید اغراق نباشد اگر بگوییم قربانیان اصلی مازوت‌سوزی کسانی هستند که در نزدیکی نیروگاه‌ها یا صنایع زندگی می‌کنند؛ آنهایی که سوزاندن این سوخت عرصه را برایشان تنگ کرده و باعث ابتلا به انواع بیماری‌ها شده است.
رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران دراین‌باره می‌گوید: «آلاینده‌ها همراه با فلزات سنگینی که در سوخت وجود دارد وارد هوا میشود. به همین دلیل، ریسک بالایی در زمان استفاده از سوخت‌های مایع وجود دارد، به‌ویژه برای افرادی که در نزدیکی نیروگاه‌ها و صنایع زندگی می‌کنند، زیرا این آلاینده‌ها می‌توانند تا مسافت‌های طولانی در جو منتشر و موجب بروز بیماری‌های تنفسی، قلبی و مشکلات جدی برای کودکان شود، چراکه عملکرد طبیعی سیستم تنفسی آنان را دچار اختلال‌می‌کند.»
برای مشاهده کامل خبر تصویر بارکد زیر را اسکن نمایید.
ارسال نظر