مصاحبه دکتر حسنوند با ایسنا در خصوص ارتباط بین مواجهه با آلودگی هوا و مرگ ناشی از کووید-19

به گفته‌ی رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران، مطالعات نشان داده‌اند با افزایش بسیار کم غلظت ذرات معلق ریز هوا (PM2.5) حدود ۸ درصد مرگ ناشی از کووید-۱۹ افزایش پیدا می‌کند.

دکتر محمد صادق حسنوند در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این که مطالعات نشان داده اند مواجهه با ذرات معلق هوا با اندازه آئرودینامیکی ۲.۵ میکرومتر و کمتر (PM2.5) که مهم‌ترین آلاینده هوای آزاد محسوب می‌شوند با بسیاری از بیماری‌ها مانند بیماری‌های قلبی-عروقی و بیماری‌های دستگاه تنفسی ارتباط معناداری دارند، گفت: افرادی که در مناطق آلوده زندگی می‌کنند بیشتر به بیماری‌های قلبی ـ عروقی و تنفسی دچار می‌شوند. از سوی دیگر، مرگ ناشی از بیماری کووید-۱۹ در افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای نظیر قلبی ـ عروقی و تنفسی دارند بالاتر است.

وی ادامه داد: مواجهه با ذرات معلق ریز هوا (PM2.5) باعث می‌شود پیامدهای ناشی از بیماری‌های تنفسی مثل آنفولانزا، پنومونی و کروناویروس به صورت حادتری ظاهر شوند زیرا زندگی طولانی‌مدت در مناطق آلوده، باعث می‌شود سیستم ایمنی و تنفسی این افراد تحت تاثیر قرار بگیرد.

رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره تاثیر آلودگی هوا بر سلامتی انسان گفت: مکانیسم اثر آلودگی هوا به این شکل است که آلودگی هوا باعث التهاب (inflammation) و آسیب به سلول‌های افرادی که در معرض آن قرار می‌گیرند می‌شود. شواهد نشان می‌دهد وقتی این فرآیند در بدن رخ می‌دهد پاسخ سیستم ایمنی به عفونت‌ها به شدت سرکوب می‌شود و باعث می‌شود افراد هنگام دچار شدن به یک عفونت تنفسی نتوانند مقاومت لازم را نشان دهند.

حسنوند درباره‌ی روند مطالعه‌ پیرامون ارتباط بین مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرومتر و کووید-19 بیان کرد: ما با همکارانمان در دانشگاه صنعتی شریف تعداد موارد مبتلا به کووید-۱۹، تعداد موارد مرگ ناشی از این بیماری و تعداد  بیماران بستری به دلیل ابتلا به کووید-۱۹ را در ۳۱ استان و براساس اطلاعات وزارت بهداشت در سطح استان جمع‌آوری کردیم. سپس میانگین سالانه بلند مدت غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرومتر (PM2.5) را براساس داده های ایستگاه های پایش پس از پردازش برآورد کردیم. نتیجه‌ی این مطالعه نشان داد ارتباط (همبستگی) مثبت و معناداری از لحاظ آماری بین مواجهه بلند مدت با ذرات معلق ریز هوا و میزان مرگ و بستری ناشی از کووید-۱۹ در کشور در سطح استانی مشاهده می شود.

به گفته‌ی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، براساس اطلاعات موجود در مناطقی که آلودگی از لحاظ ذرات معلق بیشتر بود تعداد مرگ و بستری ناشی از کووید-۱۹ نیز بیشتر مشاهده شده است.

وی با بیان این که مطالعه‌ای مشابه نیز در آمریکا انجام شده است، گفت: مطالعه وسیعی که در آمریکا انجام شده است، نشان می‌دهد با افزایش هر یک میکروگرم میانگین سالانه غلظت ذرات معلق ریز هوا، میزان مرگ ناشی از کووید-۱۹ حدود هشت درصد افزایش پیدا کرده است. هم مطالعه‌ی ما و هم دیگر مطالعات انجام شده در جهان نشان می‌دهد با افزایش بسیار کم غلظت ذرات معلق ریز هوا (PM2.5) حدود ۸ درصد مرگ ناشی از کووید-۱۹ افزایش پیدا می‌کند. نتایج این مطالعات بیانگر این است که باید تلاش‌ بیشتری برای کاهش آلودگی هوا در این شرایط داشته باشیم.

حسنوند درباره‌ی محدودیت‌هایی که مطالعه‌ی انجام شده در ایران داشته است، گفت: این مطالعه همانند مطالعات دیگر محدودیت‌هایی داشته است. اگر ما موارد بستری و مرگ ناشی از کرونا را در هر شهر یا منطقه داشته باشیم و این اطلاعات در دسترس محققین قرار بگیرد می‌توانیم مطالعه دقیق‌تری داشته باشیم اما متاسفانه فقط اطلاعات در سطح استان در اختیار محققان وجود دارد.

رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت آلودگی هوای کشور گفت: در حال حاضر در کل کشور بر اساس داده‌های پردازش شده‌ی ایستگاه‌های پایش و نتایج مطالعه‌ای که اخیرا انجام داده‌ایم هیچ منطقه‌ای در کشور وجود ندارد که میانگین سالانه غلظت ذرات معلق ریز هوا (PM2.5) آن کمتر از مقادیر استاندارد ملی (۱۲ میکرو گرم بر متر مکعب) و حدود رهنمود سازمان جهانی بهداشت  (10 میکرو گرم بر متر مکعب) باشد. تقریباً غلظت ذرات معلق پایین‌ترین منطقه‌ی کشور ما حدود دو برابر میزان استاندارد است. میانگین سالانه غلظت ذرات معلق ریز هوا (PM2.5) شهر تهران حدود ۲.۵ تا سه برابر استاندارد است.

وی در در خصوص شاخص کیفیت هوا (AQI) اعلام شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست و شرکت کنترل کیفیت هوا گفت: اگر این شاخص بین صفر تا ۵۰ باشد وضعیت کیفیت هوا خوب تلقی می شود و میزان آلودگی هوا در این سطح کمترین اثرات سوء را بر انسان دارد؛ گرچه مطالعات نشان داده‌اند حد بی خطر (safe) برای آلاینده های هوا وجود ندارد و حتی در غلظت های کمتر از 5 میکروگرم ذرات معلق هوا نیز اثرات منفی بر سلامت انسان مشاهده شده است اما میزان این اثرات چشمگیر نیست. بهرحال اگر شاخص کیفیت هوا از  عدد ۱۰۰ فراتر رود اثر آلودگی هوا بر سلامت انسان قابل ملاحظه است.

به گفته حسنوند نتایج اولیه این مطالعه در کنفرانسی در آمریکا ارائه می‌شود.